Biên Kịch Và Đạo Diễn – Bạn Phù Hợp Với Công Việc Nào?

Biên kịch và đạo diễn là hai công việc đóng vai trò quan trọng trong ngành công nghiệp sản xuất phim. Bởi vì họ là những người trực tiếp tham gia vào quá trình tạo ra những tác phẩm nghệ thuật độc đáo. Vậy biên kịch là gì? Đạo diễn là gì? Họ thực hiện những công việc gì trong quá trình làm phim? Bạn phù hợp với công việc nào? Giải đáp chi tiết dưới đây của filmmaking sẽ hữu ích cho bạn.

Biên kịch là gì?

Biên kịch (screenwriter) là nhà sáng tạo nội dung và lời thoại trong các tác phẩm điện ảnh, phim truyền hình, chương trình truyền hình, hoạt hình, và nhiều dạng hình giải trí khác.

Vai trò của biên kịch khi làm phim

• Tạo cốt truyện: Biên kịch đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng cốt truyện của bộ phim, đặt ra các yếu tố cơ bản như bối cảnh, nhân vật, và sự kiện chính.
• Sản xuất kịch bản: Biên kịch sáng tạo lời thoại, diễn biến cốt truyện, và tạo ra kịch bản chính. Kịch bản này sẽ dịch chuyển ý tưởng và tầm nhìn của đạo diễn và nhà sản xuất từ trang giấy sang màn ảnh.
• Tương tác với đạo diễn và diễn viên: Trong quá trình quay phim, biên kịch cần phối hợp với đạo diễn và diễn viên để hiểu rõ tầm nhìn của họ và đảm bảo rằng diễn viên thể hiện đầy đủ tình cảm và ý nghĩa của nhân vật qua lời thoại và hành động.
• Chỉnh sửa kịch bản: Biên kịch có thể phải chỉnh sửa kịch bản dựa trên phản hồi và yêu cầu từ đạo diễn hoặc nhà sản xuất để đảm bảo rằng tác phẩm hoàn thiện đạt được mục tiêu nghệ thuật và thương mại.

Kỹ năng biên kịch cần có khi hành nghề

• Tư duy sáng tạo: Biên kịch phải có khả năng sáng tạo và tư duy ngoại hình để tạo ra câu chuyện hấp dẫn và nhân vật độc đáo.
• Khả năng viết lách: Việc viết kịch bản yêu cầu khả năng viết lách điêu luyện, đảm bảo rằng cốt truyện và lời thoại thú vị và tương thích với phong cách của tác phẩm.
• Hiểu biết về cấu trúc kịch bản: Biên kịch cần hiểu về cấu trúc kịch bản, bao gồm cách xây dựng cốt truyện, tạo cảnh quay, và phối hợp diễn biến cốt truyện.
• Khả năng làm việc nhóm: Biên kịch thường làm việc trong môi trường đội ngũ, phối hợp với đạo diễn, diễn viên, và các nhà sản xuất khác trong quá trình sản xuất.
• Sự kiên nhẫn: Hoàn thành một kịch bản có thể mất nhiều thời gian và đòi hỏi sự kiên nhẫn để điều chỉnh và cải thiện công việc.

Đạo diễn là gì?

Đạo diễn (hay còn gọi director, filmmaker) là nhà điều hành sáng tạo đứng sau quá trình sản xuất các tác phẩm nghệ thuật, thường là các bộ phim điện ảnh hoặc truyền hình. 

Vai trò của đạo diễn khi làm phim

• Định hướng nghệ thuật cho phim: Đạo diễn đầu tiên phải xác định thể loại, đối tượng khán giả, nội dung, đạo cụ, và phục trang cho bộ phim. Điều này định hình phong cách và tạo hình cho tác phẩm.
• Lập kế hoạch chi tiết: Đạo diễn nghiên cứu kịch bản và lập kế hoạch chi tiết cho việc triển khai dự án, bao gồm bố cục kịch bản, lựa chọn cảnh quay, và xác định thứ tự quay.
• Casting diễn viên: Đạo diễn có trách nhiệm chọn các diễn viên phù hợp cho vai diễn trong bộ phim. Điều này đòi hỏi khả năng nhận biết tài năng và sự hiểu biết về cách diễn xuất.
• Chọn địa điểm quay, dàn cảnh: Đạo diễn quyết định các địa điểm và phim trường phù hợp cho từng cảnh quay, tạo ra bối cảnh tốt nhất cho câu chuyện.
• Chỉ đạo diễn xuất: Đạo diễn là người trực tiếp chỉ đạo diễn xuất của diễn viên, hướng dẫn họ về cảm xúc, cách nhập vai, và hành động. Điều này đảm bảo rằng diễn viên thể hiện tốt nhất khả năng của họ trong vai diễn.
• Quản lý quá trình sản xuất: Đạo diễn là người quản lý ê-kíp làm phim, đảm bảo rằng mọi công việc được tiến hành đúng tiến độ và không vượt quá chi phí đã được duyệt.
• Hậu kỳ: Đạo diễn có thể tham gia các giai đoạn hậu kỳ của sản xuất, như giám sát dựng phim, làm việc với nhà soạn nhạc, và duyệt bộ phim thành phẩm.

Kỹ năng đạo diễn cần có khi hành nghề

• Khả năng sáng tạo: Đạo diễn cần có sự tưởng tượng và khả năng sáng tạo để biến ý tưởng thành hiện thực trên màn ảnh.
• Kỹ năng lãnh đạo: Đạo diễn phải có khả năng lãnh đạo ê-kíp làm phim, hướng dẫn và tạo động lực cho họ để đạt được mục tiêu sản xuất.
• Hiểu biết về diễn xuất: Hiểu biết về cách diễn viên thể hiện vai diễn và cảm xúc của họ là rất quan trọng.
• Kiến thức về kỹ thuật sản xuất: Đạo diễn cần hiểu về các khía cạnh kỹ thuật của sản xuất phim, bao gồm ánh sáng, âm thanh, và kỹ xảo.
• Khả năng quản lý: Đạo diễn phải có khả năng quản lý thời gian, nguồn lực, và ngân sách để đảm bảo dự án diễn ra suôn sẻ.
• Sự kiên nhẫn: Sản xuất phim thường đầy thách thức và có thể mất nhiều thời gian. Sự kiên nhẫn là một yếu tố quan trọng để đối mặt với khó khăn trong quá trình làm phim.

Tham khảo thêm: Muốn làm đạo diễn học ngành gì? Cách nhanh nhất thành thạo nghiệp vụ đạo diễn

Bảng so sánh công việc của biên kịch và đạo diễn

Dưới đây là một bảng so sánh công việc của biên kịch và đạo diễn giúp bạn hiểu rõ hơn biên kịch và đạo diễn khác nhau như thế nào.

	Biên kịch	Đạo diễn
Vai trò chính	Viết kịch bản, xây dựng cốt truyện, lời thoại, và diễn biến cốt truyện.	Chỉ đạo quá trình sản xuất bộ phim từ việc định hình nghệ thuật, quản lý diễn xuất, đạo cụ, địa điểm quay đến chỉ đạo diễn xuất, chọn góc quay và tạo hiệu ứng.
Yếu tố quyết định	Ý tưởng, tư duy sáng tạo, khả năng ngôn từ trong viết lách.	Sáng tạo nghệ thuật, quản lý diễn xuất, quản lý sản xuất, quyết định kỹ thuật trong quá trình sản xuất.
Tầm ảnh hưởng	Định hình nội dung câu chuyện, tạo nền tảng cho bộ phim.	Định hình nghệ thuật, tạo hiệu ứng, chỉ đạo diễn xuất để thể hiện nội dung câu chuyện.
Kỹ năng cần có	Tư duy sáng tạo, viết lách điêu luyện, khả năng chỉnh sửa, khả năng làm việc nhóm.	Sáng tạo nghệ thuật, kiến thức về sản xuất phim, quản lý, hiểu biết về diễn xuất, kỹ thuật quay và khả năng lãnh đạo ê-kíp.
Quyền hạn	Tập trung vào quá trình sáng tạo kịch bản và hỗ trợ đạo diễn, diễn viên trong việc nắm nội dung của kịch bản	Quyền hạn lớn trong việc chỉ đạo diễn xuất và sản xuất bộ phim

Cả biên kịch và đạo diễn đều đòi hỏi một loạt các kỹ năng và đặc điểm cá nhân để phát triển trong ngành điện ảnh và truyền hình. Song giữa hai nghề này đều có những yêu cầu riêng, cụ thể như sau:

• Nghề biên kịch phù hợp với những bạn có khả năng kể chuyện tốt, tư duy sáng tạo nổi trội, viết lách điêu luyện, kiên nhẫn và chỉn chu, tỉ mỉ.
• Nghề đạo diễn phù hợp với những bạn có khả năng kể chuyện tốt, tư duy sáng tạo, kiên nhẫn, chỉn chu, tỉ mỉ và còn cần có khả năng lãnh đạo tốt, hiểu biết về diễn xuất, kỹ thuật quay & cách làm việc với diễn viên, khả năng thẩm mỹ cao .

Mối quan hệ giữa biên kịch và đạo diễn

Mối quan hệ giữa biên kịch và đạo diễn trong điện ảnh luôn đòi hỏi sự hợp tác chặt chẽ để tạo nên một tác phẩm xuất sắc. Hai vai trò này, mặc dù có vai trò riêng biệt, đều góp phần quan trọng trong việc đưa ý tưởng từ trang giấy kịch bản lên màn ảnh.

Trước hết, biên kịch đóng vai trò quyết định trong việc xây dựng cốt truyện, tạo ra nhân vật và viết lời thoại. Họ thường là người tạo ra bản “bản vẽ” ban đầu, đưa ra những tư duy sâu sắc, ý tưởng nhân văn và triết lý. Còn đạo diễn là người “phiên dịch” kịch bản, chuyển ý tưởng từ giấy sang hình ảnh, và quyết định cách mà câu chuyện sẽ được thể hiện trên màn ảnh.

Tuy nhiên, sự thực là một kịch bản tốt nếu không được đạo diễn thấu hiểu và thực hiện một cách sáng tạo, nó có thể trở nên tầm thường và thiếu giá trị. Bởi vì một kịch bản, mỗi người có cách thẩm thấu và lĩnh hội riêng. Liệu đạo diễn có thể thực sự truyền tải đúng thông điệp mà biên kịch muốn hướng đến? Ngược lại, nếu đạo diễn đủ giỏi thì có thể giúp cho một kịch bản “sơ khai” trở nên giá trị. Đó cũng là lý do khiến nhiều người cho rằng một bộ phim thành công hầu như là nhờ vào đạo diễn.

Có thể vừa là đạo diễn vừa là biên kịch hay không?

Có thể. Một số đạo diễn được biết đến với vai trò biên kịch trước cả vai trò đạo diễn của họ. Ví dụ như NSƯT Bùi Tuấn Dũng, ngay từ khi còn học đạo diễn ở trường sân khấu điện ảnh, đạo diễn đã tự bán được những kịch bản do tự tay mình chắp bút. Điều này cho thấy khoảng cách giữa đạo diễn và biên kịch đều rất gần vì điểm chung giữa hai công việc này đều là khả năng tưởng tượng và kể chuyện tốt.

Nhiều đạo diễn muốn làm biên kịch cho chính dự án phim của họ vì muốn tự tạo nên một đứa con tinh thần riêng. Họ muốn đưa lên màn ảnh chính góc nhìn của bản thân về cuộc sống chứ không phải là nhào nặn góc nhìn của người khác. Điều này khiến việc đạo diễn làm biên kịch không còn làm một câu chuyện xa lạ.

Như vậy, trên đây là những thông tin giải đáp về công việc biên kịch và đạo diễn. Mỗi công việc đều có những vai trò riêng đối với quá trình sản xuất phim và đòi hỏi những kỹ năng nhất định. Nếu bạn hứng thú với công việc nào, bạn có thể xây dựng tình yêu và trau dồi kỹ lưỡng hơn về công việc đó.

Tất nhiên, việc học tập bài bản về kiến thức lẫn kỹ năng là điều quan trọng. Để nhanh chóng thành thạo công việc mình theo đuổi, bạn có thể tham gia các khóa học ngắn hạn để nắm bắt kiến thức cốt lõi, kỹ năng quan trọng để làm nghề cùng với những kinh nghiệm đúc rút từ người đi trước mà bạn không thể học được trong sách vở.

Đạo diễn – NSƯT Bùi Tuấn Dũng đang tổ chức khóa học ngắn hạn hình thức workshop 3 ngày với khóa học đạo diễn và khóa học biên kịch tại TP HCM. Những khóa học này sẽ cung cấp cho học viên những kiến thức quan trọng khó có thể tìm thấy từ sách vở do đạo diễn Bùi Tuấn Dũng đúc kết với hơn 20 năm kinh nghiệm trong nghề. Về đạo diễn Bùi Tuấn Dũng:

• Đạo diễn có tiếng tại hãng phim truyện Việt Nam
• Đã từng thực hiện rất nhiều dự án phim lớn nhỏ như: Đường Lên Điện Biên, Những Người Viết Huyền Thoại, Thầu Chín Ở Xiêm,…
• Tham gia giảng dạy tại Trường Đại học Sân khấu – Điện ảnh Hà Nội và Điện ảnh Quốc tế Sài Gòn.
• Nhận danh hiệu Nghệ Sĩ Ưu Tú vào năm 2019
• Giành được nhiều giải thưởng lớn như: Bông Sen Vàng, Cánh Diều Vàng, Cánh Diều Bạc, giải A TP Hồ Chí Minh,…

Tham khảo chi tiết các khóa học:

• Khóa học đạo diễn [TẠI ĐÂY]
• Khóa học biên kịch [TẠI ĐÂY]